oor de behandeling van persoonlijkheidsstoornissen bestaan er verschillende psychotherapeutische behandelvormen. De hieronder genoemde behandelvormen werden allemaal onderzocht. Ze staan allemaal beschreven in een handleiding en vereisen een specifieke opleiding van de behandelaar. De toolkit ‘samen beslissen‘ van AkwaGGZ bevat onder andere keuzekaarten met extra uitleg over de verschillende behandelvormen.
Dialectische Gedragstherapie (DGT):
DGT is een vorm van cognitieve gedragstherapie, die oorspronkelijk werd ontwikkeld voor mensen die kampen met langdurige suïcidaliteit. Tegenwoordig wordt DGT gezien als een effectieve behandelvorm voor mensen met een borderline-persoonlijkheidsstoornis. DGT bestaat uit een combinatie van individuele en groepstherapie. Mensen leren vaardigheden om hun emoties beter te reguleren, hun aandacht te richten, frustratie beter te verdragen en om zich effectiever te gedragen in contact met anderen. Hoewel DGT oorspronkelijk vooral bekend stond als een behandeling van suïcidaliteit, is het doel veel omvattender, namelijk mensen te helpen om een betere kwaliteit van leven te bereiken. DGT is relatief goed onderzocht en in diverse studies effectief gebleken. Meer informatie over DGT is te vinden op de website van Dialexis.
Mentalization-Based Treatment (MBT):
MBT is een behandelvorm die ontwikkeld is voor mensen met een borderline-persoonlijkheidsstoornis. Meestal bestaat MBT uit een combinatie van individuele en groepstherapie, al zijn er verschillende varianten. MBT helpt mensen om langer effectief te mentaliseren, dit wil zeggen: hun eigen gedrag en dat van anderen beter te begrijpen vanuit de emoties, verwachtingen en bedoelingen die er achter zitten. Als mensen beter mentaliseren, ervaren ze meer grip op zichzelf en durven ze ook anderen weer te vertrouwen waardoor ze zich meer kunnen openstellen voor anderen. Ook de werkzaamheid van MBT wordt door verschillende studies ondersteund, zowel bij jongeren als bij volwassenen. Meer informatie over MBT is te vinden op de site van MBT Nederland.
Schematherapie (ST):
Schematherapie komt oorspronkelijk uit de cognitief-gedragstherapeutische traditie, maar is zich gaandeweg gaan ontwikkelen tot een meer integratieve behandeling, met ook elementen uit andere stromingen. ST is doorgaans een individuele behandeling, al bestaan er ook groepsbehandelingen of combinaties van individueel en groep. In ST leren mensen de invloed van vroegere ervaringen uit hun kindertijd op hun huidige patronen van interpreteren en handelen herkennen. Doorgaans worden verschillende interventies ingezet waardoor mensen hun overtuigingen kunnen veranderen, emoties beter leren verdragen en andere keuzes leren maken. Mensen worden geholpen hun eigen behoeftes beter te herkennen om er op een gezonde manier vorm aan te kunnen geven. Schematherapie wordt door verschillende onderzoeken ondersteund. Meer informatie over schematherapie is te vinden op de site van de Schematherapievereniging.
Transference-Focused Psychotherapy (TFP):
TFP is ontstaan uit een psychodynamische traditie en is onderzocht bij mensen met een borderline-persoonlijkheidsstoornis. TFP helpt cliënten om de positieve en negatieve aspecten in het beeld van zichzelf en van anderen beter te integreren, waardoor mensen beter in staat zijn om hun relaties met anderen te begrijpen en bijvoorbeeld teleurstellingen in contact met anderen te verdragen zonder het contact te verliezen. De TFP-behandelaar zal daarbij vaak gebruik maken van wat er in de therapeutische relatie gebeurt om iets duidelijk te maken over de manier waarop mensen doorgaans zichzelf en anderen ervaren. Meer informatie over TFP is te vinden op de website van de NVPP.
Vaardigheidstraining Emotieregulatiestoornis (VERS):
VERS is de Nederlandse variant van STEPPS, een interventie die werd ontwikkeld als een aanvullende module naast een reguliere behandeling voor mensen met een borderline-persoonlijkheidsstoornis. Het doel van de interventie is om mensen te helpen oplopende spanningen in zichzelf beter te herkennen en vaardigheden aan te leren om de verdere oploop van deze spanningen te voorkomen of verminderen. VERS wordt vaak ingezet als onderdeel van een behandelprogramma.
Affectfobie Therapie (AFT):
AFT is een psychodynamische behandelvorm die vooral wordt ingezet bij mensen met een Cluster C- persoonlijkheidsstoornis. Het kernthema bij deze persoonlijkheidsstoornissen is angst en daarmee gepaard gaande pogingen om de eigen emoties onder controle te houden. AFT helpt mensen om de eigen emoties weer toe te laten, te herkennen, te verdragen, te verwoorden en te gebruiken.
Intensive Short Term Dynamic Psychotherapy (ISTDP):
ISTDP is een psychodynamische behandelvorm die vooral wordt gebruikt bij mensen met een Cluster C persoonlijkheidsstoornis. De focus ligt vaak op de wijze waarop mensen zichzelf ondermijnen, bijvoorbeeld vanuit vroegere ervaringen, waardoor eigen verlangens en gevoelens worden onderdrukt. ISTDP helpt mensen om deze innerlijke remmingen te verminderen waardoor ze meer in contact komen met eigen emoties en behoeftes.
Dynamische Interpersoonlijke Therapie (DIT):
DIT is een integratieve, psychodynamische behandelvorm die vooral wordt toegepast bij mensen met een Cluster C persoonlijkheidsstoornis, al is deze behandelvorm vooral onderzocht bij mensen met een depressieve stoornis. DIT helpt cliënten begrijpen hoe hun klachten te maken hebben met interpersoonlijke patronen die zich in hun leven hebben ontwikkeld. Doorgaans is een DIT-behandeling korter dan de overige behandelingen.
Cognitieve Gedragstherapie voor Persoonlijkheidsstoornissen (CGT-persoonlijkheidsstoornissen):
CGT bestaat uit een reeks van protocollen voor uiteenlopende stoornissen. CGT is gebaseerd op het idee dat de problemen van mensen vaak te maken hebben met irrationele of verkeerde overtuigingen. Voor de behandeling van persoonlijkheidsstoornissen werden eveneense specifiek protocollen ontwikkeld, zowel voor mensen met een borderline- als met een Cluster C persoonlijkheidsstoornis.
Transactionele Analyse
TA is een psychodynamische behandeling voor mensen met Cluster C persoonlijkheidsstoornissen. Het globale doel is om mensen te helpen groeien in hun autonomie, om hen te helpen om zich bewuster te worden van zichzelf en betere keuzes te maken in hun leven.
